Gratowanie
Gratowaniem określa się usuwanie zadziorów, wypływek, a także stępianie i zaokrąglanie ostrych krawędzi.
Zadzior lub wypływka definiowany jest jako ostry występ na powierzchni materiału, powstały w procesie formowania różnych przedmiotów.
Procesowi gratowania są poddawane najczęściej elementy maszyn oraz półwyroby wykonywane metodą obróbki skrawaniem (po toczeniu, frezowaniu, wierceniu) oraz odlewy, wypraski bądź odkuwki.
Zadziory i wypływki muszą być usuwane z wielu ważnych względów:
- uzyskanie określonej dokładności wymiarowej przedmiotu,
- estetyka wyrobu,
- bezpieczeństwo użytkowania (zapobieganie skaleczeniu się ostrymi krawędziami przedmiotu).
Wypływki powstają podczas odlewania odśrodkowego/ ciśnieniowego metali nieżelaznych, przedmiotów z tworzyw sztucznych oraz podczas wytwarzania różnego rodzaju wyrobów gumowych.
Istnieje wiele metod usuwania zadziorów, do których można zaliczyć: obróbkę ręczną przy użyciu różnorodnych narzędzi takich jak gratownik, gradownik, pogłębiacz czy skrobak lub obróbkę strumieniowo-ścierną, przetłoczono-ścierną lub wibrościerną zwaną potocznie bębnowaniem.
Obróbki wibrościernej (pojemnikowej) używa się do przedmiotów wytwarzanych masowo ponieważ znacznie skraca ona czas produkcji a co za tym idzie kosztów w porównaniu do obróbki ręcznej. Maszyny wykorzystywane do procesu gratowania to wibratory kołowe, wibratory rynnowe oraz wygładzarki odśrodkowe.
Zaletami gratowania w maszynach wibrościernych jest m.in.:
- szybkość procesu,
- powtarzalność rezultatów,
- minimalny udział operatora.
Gratowanie w maszynach do obróbki wibrościernej odbywa się z udziałem kształtek ściernych o właściwościach skrawnych dopasowanych do rodzaju obrabianego materiału. Do usuwania zadziorów oraz zaokrąglania ostrych krawędzi przedmiotów metalowych stosuje się kształtki ceramiczne o dużej lub średniej skrawności. Do obróbki mosiądzu, brązu, stopów aluminium i cynku stosuje się kształtki żywiczne.
